کلمه پلتفرم (به انگلیسی: Platform) به معنای سکو است. این کلمهٔ قدیمی بیش از پنج قرن است که در زبان انگلیسی برای توصیف سکوهایی که ارتفاع‌شان از بقیهٔ زمین یا سالن بلندتر است به کار می‌رود.

کاربرد پلتفرم معمولاً این بوده که افراد روی آن می‌رفتند و می‌ایستاده‌اند تا بهتر دیده شوند یا راحت‌تر بتوانند برای جمع سخنرانی کنند و صدایشان بهتر به گوش مخاطبان برسد.

شاید برایتان جالب باشد که در زبان عربی برای پلتفرم از کلمهٔ «منصه» استفاده می‌شود. مثلاً منصه تویتر، منصه فیسبوک، منصه ردیت. این کلمه برایتان آشنا نیست؟ باید باشد. طی دهه‌های اخیر که زبان عربی در گفتار مدیران و صاحب‌منصبان رواج یافت، ما اصطلاح «منصهٔ ظهور» را زیاد می‌خوانیم و می‌شنویم. این‌جا هم منصه به معنای سکو است و وقتی مسئولی می‌گوید که می‌خواهد چیزی را جایی به منصهٔ ظهور برساند، منظورش به زبان فارسی این است که می‌خواهد کاری کند که چیزی در جایی بیشتر به چشم بیاید و دیده شود.

خلاصه این‌که تقریباً در همهٔ زبان‌ها معنی کلمه پلتفرم به سکو نزدیک است و اگر بخواهیم صرفاً با تکیه بر ریشه شناسی کلمه پلتفرم درباره مدل کسب و کار پلتفرمی اظهارنظر کنیم، می‌توانیم بگوییم که کسب و کارهای پلتفرمی به بهتر دیده شدن (برای آن‌هایی که می‌خواهند چیزی را نمایش دهند) و بهتر دیدن (برای کسانی که در پی دیدن و یافتن چیزی هستند) کمک می‌کنند.

مفهوم پلتفرم در فضای دیجیتال و کسب و کارهای آنلاین پیچیدگی‌ها و جزئیاتی دارد که در یک متن نمی‌گنجد. اکثر کسب و کارهایی که ما به عنوان پلتفرم می‌شناسیم، در یک ویژگی مشترک هستند:

پلتفرمها کمک می‌کنند دو یا چند گروه مختلف که به هم نیاز دارند یا کارشان به هم ربط دارد، یکدیگر را زودتر پیدا کنند و راحت‌تر به هم وصل شوند.

ویژگی های یک وب سایت و یک پلتفرم
 

وب سایت‌ چیست؟
وب سایت مجموعه ای از صفحات وب به هم پیوسته تحت یک نام دامنه واحد است که از طریق اینترنت قابل دسترسی است. در درجه اول، وب سایت ها برای ارائه اطلاعات، از وبلاگ های شخصی و صفحات وب شرکت ها گرفته تا پورتال های خبری و سایت های تجارت الکترونیک، خدمت می کنند. ویژگی های وب سایت ها عبارتند از ماهیت ایستا یا نیمه ایستا، تمرکز بر تحویل محتوا، و تجربه کاربری متمرکز بر مرور و مصرف اطلاعات.

وب‌سایت‌ها داده‌های مخاطب را به‌طور غیرمستقیم جمع‌آوری می‌کنند و کاربران را به بخش‌های کلی دسته‌بندی می‌کنند. به عنوان مثال، اگر یک مقاله کلیک های زیادی دریافت کند، وب سایت علاقه زیادی به آن موضوع در بین بازدیدکنندگان خود دارد و آن را برجسته می کند. اساساً، وب سایت ها به جای تمرکز بر ترجیحات فردی، منافع اکثریت را تامین می کنند.

به عنوان مثال، Apple.com یک وب سایت معمولی تجارت الکترونیک است که در آن کاربران محصولات را مرور و خریداری می کنند. نقش اصلی آن نمایش محصولات، خدمات و اطلاعات شرکت اپل و تسهیل تراکنش ها است. کاربران عمدتاً با محتوای ارائه‌شده توسط اپل، مانند فهرست‌های محصولات و نظرات، تعامل دارند و معمولاً نمی‌توانند چیزی را در Apple.com شخصی‌سازی کنند.

پلتفرم چیست؟
در مقابل، پلتفرم یک چارچوب دیجیتالی است که تعامل و تبادل بین کسب و کارها و مخاطبان آنها را امکان پذیر می کند و اغلب از ایجاد، اصلاح و به اشتراک گذاری محتوا یا خدمات پشتیبانی می کند.

پلتفرم‌ها برای تعامل و همکاری کاربران طراحی شده‌اند و شامل فعالیت‌هایی مانند پر کردن فرم‌ها، شرکت در بحث، ارسال نظرات، شرکت در آزمون‌ها یا نظرسنجی‌ها یا نشانک‌گذاری محتوا می‌شوند. هنگامی که کاربران پلتفرم‌هایی را با داده‌های واقعی ارائه می‌کنند، تجربیاتی را دریافت می‌کنند که منحصراً برای آنها سفارشی شده است.

انواع پلتفرم‌ها شامل پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی مانند فیس‌بوک، پلتفرم‌های سرویس‌گرا مانند Airbnb و پلتفرم‌های پخش محتوا مانند Netflix هستند. هر نوع اهداف متفاوتی را دنبال می کند، اما معمولا ابزارها یا زیرساخت هایی را برای تعامل با کاربر فراهم می کند.

TikTok سازندگان محتوا را با مخاطبان خود مرتبط می‌کند و تعاملات بلادرنگ را تقویت می‌کند. این پلتفرمی است که مشارکت فعال کاربران را تشویق می کند. هرچه بیشتر با ویدیوها، مانند تماشا کردن، نظر دادن، یا نشانک‌گذاری درگیر شوید، TikTok تنظیمات برگزیده شما را ثبت می‌کند و فید شما را به گونه‌ای تنظیم می‌کند که محتوای بیشتری مشابه آنچه که دوست دارید نشان دهد.

تفاوت های اساسی بین وب‌سایت و پلتفرم

وب‌سایت‌ها و پلتفرم‌ها اشتراکاتی دارند، اما از نظر عملکرد، تعامل و هدف نیز تفاوت‌های اصلی را نشان می‌دهند. در اینجا چند تمایز کلیدی وجود دارد:

هدف و محتوا:
وب سایت ها در درجه اول در خدمت ارائه اطلاعات هستند. آنها را می توان به عنوان بروشورهای دیجیتال یا نمونه کارها مشاهده کرد که محتوا را به صورت ایستا یا نیمه ایستا نمایش می دهند، اغلب بدون نیاز به تعامل کاربر فراتر از ناوبری اولیه.
از سوی دیگر، پلتفرم ها برای مشارکت و تعامل طراحی شده اند. آنها ایجاد، اشتراک گذاری و تبادل محتوا یا خدمات را بین کاربران تسهیل می کنند. پلتفرم ها به عنوان پایه ای برای ایجاد جوامع، بازارها یا شبکه ها عمل می کنند

تعامل کاربر:
وب سایت ها تعامل محدودی را عمدتاً برای مصرف اطلاعات ارائه می دهند. تعامل کاربر ممکن است شامل خواندن مقالات، مشاهده عکس‌ها یا پر کردن فرم‌های تماس باشد.
پلتفرم‌ها مشارکت فعال کاربر را تشویق می‌کنند، از جمله ایجاد محتوا، تعامل اجتماعی و استفاده از خدمات. کاربران می توانند از طریق اقدامات خود به اکوسیستم پلت فرم کمک کنند و آن را تغییر دهند.

عملکرد و پویایی:
وب‌سایت‌ها معمولاً ثابت‌تر هستند و محتوایی دارند که تنها زمانی به‌روزرسانی می‌شوند که مالک سایت اطلاعات جدیدی را منتشر کند یا طراحی سایت را تغییر دهد.
پلتفرم‌ها پویا هستند و محتوا و خدماتی دارند که بر اساس رفتار و ترجیحات کاربر تکامل می‌یابند. آنها اغلب از الگوریتم هایی برای شخصی سازی تجربیات کاربر و تقویت حس جامعه یا بازار استفاده می کنند.

مدل کسب و کار:
وب‌سایت‌ها ممکن است با ارائه اطلاعات، ایجاد سرنخ یا تسهیل تماس، از یک کسب‌وکار حمایت کنند. نقش آنها اغلب حمایت از بازاریابی، فروش یا خدمات مشتری است.
پلتفرم ها با اتصال کاربران، تسهیل تراکنش ها یا فعال کردن اشتراک محتوا، ارزش ایجاد می کنند. مدل‌های کسب‌وکار آن‌ها اغلب بر اثرات شبکه تکیه می‌کنند، جایی که پلتفرم با مشارکت بیشتر کاربران ارزشمندتر می‌شود.

آیا وب سایت یک پلتفرم در نظر گرفته می شود؟
یک وب سایت زمانی به عنوان یک پلتفرم در نظر گرفته می شود که به عنوان یک پلت فرم توزیع محتوا عمل کند. سیستم های مدیریت محتوا (CMS) نقش مهمی در تبدیل یک وب سایت به یک پلت فرم موثر برای انتشار اطلاعات ایفا می کنند.

CMS ایجاد، اصلاح و سازماندهی آسان محتوای دیجیتال را امکان پذیر می کند و آن را به سنگ بنای وب سایت ها برای عملکرد به عنوان پلتفرم تبدیل می کند. 

وب سایت های تجارت الکترونیک را می توان پلتفرم در نظر گرفت. آنها تراکنش‌های آنلاین را فعال می‌کنند، محصولات را بر اساس فعالیت کاربر توصیه می‌کنند و فرآیندی روان را برای کاوش، انتخاب و خرید محصولات یا خدمات برای کاربران فراهم می‌کنند. این سایت‌ها دروازه‌های پرداخت و روش‌های پرداخت امن را در خود جای داده‌اند، که نشان می‌دهد چگونه وب‌سایت‌ها از صفحات ثابت به پلتفرم‌های تعاملی و مبتنی بر تراکنش تبدیل شده‌اند.

علاوه بر این، زمانی که یک وب سایت یک تجربه تعاملی و جذاب ارائه می دهد، می تواند یک پلتفرم در نظر گرفته شود. این شامل ویژگی هایی مانند محتوای تولید شده توسط کاربر، بخش نظرات، انجمن ها و ادغام رسانه های اجتماعی است.

چنین عناصر تعاملی یک وب سایت را به یک کانال ارتباطی دو طرفه تبدیل می کند، که تعامل جامعه را تقویت می کند و تجربه کلی کاربر را افزایش می دهد. به این ترتیب، وب سایت ها از منابع اطلاعاتی ثابت به پلتفرم های پویا و جذاب تبدیل می شوند که تعاملات معنادار را تسهیل می کنند.

وب سایت ها در مقابل پلتفرم ها: مزایا و معایب

وب سایت ها در مقابل پلتفرم ها: ملاحظات برای مشاغل و افراد
وب سایت ها برای مشاغل و افرادی که به دنبال ایجاد حضور آنلاین و انتشار اطلاعات در مورد محصولات، خدمات یا نمونه کارهای شخصی خود هستند ایده آل هستند. آنها به عنوان یک محیط کنترل شده برای انتقال پیام و ارزش های برند شما عمل می کنند.

پلتفرم‌ها برای کسانی که قصد ایجاد یک محیط تعاملی، تقویت یک جامعه یا تسهیل تراکنش‌ها را دارند، مناسب‌تر هستند. اگر هدف جذب فعال کاربران، تشویق تولید محتوا یا حمایت از فعالیت‌های تجارت الکترونیک باشد، یک پلتفرم ابزارها و زیرساخت‌های لازم را ارائه می‌دهد.

وب سایت ها و پلتفرم ها می توانند مکمل یکدیگر باشند. به عنوان مثال، یک کسب و کار ممکن است از یک وب سایت برای حضور شرکتی خود و یک پلت فرم (مثلاً رسانه های اجتماعی) برای تعامل با پایگاه مشتری خود استفاده کند. این رویکرد دوگانه می‌تواند دید و تعامل آنلاین را به حداکثر برساند.

امیدواریم پس از خواندن این مطلب، به دانشی برای پیمایش حضور دیجیتال در حال تحول و چشم انداز عملکرد مجهز شده باشید.